Η σχέση της διατροφής με την υγεία είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική έρευνα έχει τεκμηριώσει τη συσχέτιση της διατροφής με μερικά από τα σοβαρότερα νοσήματα στα οποία αποδίδεται το μεγαλύτερο νοσολογικό φορτίο (καρδιαγγειακά νοσήματα , μεταβολικές διαταραχές, καρκίνος, ψυχιατρικές παθήσεις, κ.α.). H δραστική αλλαγή του σύγχρονου τρόπου ζωής, η μείωση του ελεύθερου χρόνου, η κατακόρυφη αύξηση του καθημερινού stress, η ριζική αλλαγή στη δομή της οικογένειας και η ένταξη των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία είχαν ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση νέων διατροφικών συνηθειών, που αποκλίνουν όλο και περισσότερο από το παραδοσιακό μοντέλο της μεσογειακής διατροφής και χαρακτηρίζονται κυρίως απότην υπέρμετρη κατανάλωση έτοιμων ή/και τυποποιημένων τροφίμων (fast food).

 

 Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ και το μεταβολικό σύνδρομο, με άμεσο επακόλουθο την αύξηση των περιστατικών καρκίνου, καρδιαγγειακών επεισοδίων και αυτοάνοσων νοσημάτων.

Παράλληλα, η συστηματική προβολή, μέσω της τηλεόρασης και του διαδικτύου, αισθητικών προτύπων που αποκλίνουν από μια υγιή στάση ζωής, σε συνδυασμό με την εμφάνιση προβλημάτων ψυχικής υγείας, αυξάνουν τη συχνότητα νοσημάτων που συνδέονται με διατροφικές διαταραχές, όπως η ψυχογενής ανορεξία . Την τελευταία 15ετία αρχίζει να κυριαρχεί μια προσέγγιση που στηρίζεται σε 3 άξονες.

• Αλλαγή της καθημερινότητα (Well being)
• Αντίγήρανση και
• Πρόληψη ασθενειών

Σκοπός του σημερινού άρθρου είναι να δώσει πληροφορίες για τον ρόλο της διατροφής στην μακροζωία μέσα από αξιόπιστες μελέτες διατροφικών συνηθειών και εμπειριών από περιοχές που έχουν μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης και ονομάζονται «Μπλε Ζώνες» (περιλαμβάνεται και η Ικαρία).

Οι «Μπλε Ζώνες» του πλανήτη μας είναι η Οκινάβα της Ιαπωνίας, η Σαρδηνία στην Ιταλία, Νικόγια στην Κόστα-Ρίκα και η Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια.

Ποιο όμως είναι το χαρακτηριστικό των διατροφικών συνήθειων σε αυτές τις περιοχές σε συνδυασμό με τον τρόπο ζωής τους.

Οι άνθρωποι που ανήκουν στις «Μπλε Ζώνες» ακολουθούν μια διατροφή που βασίζεται κυρίως (κατά 95%) σε φυτικές τροφές. Σε καθημερινή βάση επίσης καταναλώνουν προϊόντα ολικής άλεσης (μαγειρεμένα ή ωμα) τα οποία δεν έχουν υποστεί μεγάλη επεξεργασία, φασόλια (μισή με μία κούπα) καθώς μία με δύο χούφτες ξηρούς καρπούς. Σε εβδομαδιαία βάση καταναλώνουν 3 φορές ψάρι, όχι παραπάνω από 3 αυγά και ελάχιστη ζάχαρη. Περιορίζουν σημαντικά την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών (κρέας 2-3 φορές το μήνα). Τέλος, πίνουν 7 ποτήρια νερό την ημέρα, καφέ, τσάι και κρασί με μέτρο.

Οι φυτικές ίνες στην διατροφή βοηθούν το μικροβίωμα (δηλαδή το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν μέσα μας) να αναπτυχθεί, με κύριο στόχο να παράγει ενώσεις που συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα μας, τη ρύθμιση του μεταβολισμού και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μια μελέτη εξέτασε άτομα άνω των 70 ετών και διαπίστωσε ότι για κάθε 2 κουταλιές φασόλια την ημέρα που καταναλώνουν μείωναν τον κίνδυνο θανάτου κατά 8%. Τα φασόλια είναι πλούσια σε πρωτεΐνη (21,4 ανά 100γρ.), περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες και ιχνοστοιχεία που ενισχύουν το ανοσοποιητικό.

Τα ψάρια και ιδιαίτερα τα λιπαρά (τόνος, σαρδέλες) έχουν μεγάλες ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων. Μια μερίδα ψάρια (κυρίως τα μικρά) μια φορά την εβδομάδα μειώνει τα επακόλουθα της γήρανσης (καρκίνος, καρδιοπάθειες, άνοια) κατά 18%.

Η κατανάλωση ξηρών καρπών (ιδιαίτερα χωρίς αλάτι) μια φορά την ημέρα, μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο θανάτου. Οι ξηροί καρποί περιέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά που προστατεύουν την καρδιά και μειώνουν τον κίνδυνο της φλεγμονής, ιδιαίτερα ισχυρά αντιοξειδωτικά όπως καροτενοειδή και φλαβονοειδή.

Το ψωμί ολικής αλέσεως, σε σχέση με το λευκό (επεξεργασμένο), μειώνει κατά 5-9% τον κίνδυνο καρδιοπάθειας λόγω των βιταμινών Β, Ε καθώς και του μαγνησίου που περιέχει.

Τέλος μελέτες από Σαρδηνία και Ιαπωνία έδειξαν ότι οι πιπεριές, μέσω της καψαϊκίνης που περιέχουν, δρουν ως αντιοξειδωτικό που καταπολεμά την φλεγμονή.

Βασικός τρόπος για την επίτευξη της μακροζωίας είναι η όσο το δυνατόν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αναστολή του κυτταρικού θανάτου. Η κυριότερη αιτία κυτταρικού θανάτου είναι η ΦΛΕΓΜΟΝΗ.

Συμπερασματικά, η σωστή διατροφή, σε συνδυασμό την φυσική άσκηση και την αποτελεσματική διαχείριση του στρες, μειώνει την φλεγμονή και αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης για μια δεκαετία.

Η ομάδα μας παρέχει συμβουλευτικές διατροφικές οδηγίες μέσω της ειδικής διατροφολόγου (Βασιάρη Ειρήνη, 6972810999 , Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. , Social: Nutrivas) για το μεταβολικό σύνδρομο, την παχυσαρκία, την αντιγήρανση και την πρόληψη καρκίνου.

Σπηλιώτης Γιάννης, Χειρουργός-Ογκολόγος, Επιστ. Σύμβουλος Onco Surgery IKE

 

Βασιάρη Ειρήνη, Διαιτολόγος-Διαιτροφολόγος, Συνεργάτης Onco Surgery IKE

MSc in Eating Disorders and Obesity

ΜSc Primary Health Care - MPHC - Τμήματος Ιατρικής ΔΠΘ